O wytwarzaniu dźwięków przez instrumentymateriał wiedzy na poziomie liceum materiał wiedzy gminazjalny

Dźwięki wytwarzane przez instrumenty najczęściej nie są czystymi tonami


Wykres rzeczywistego, nagranego dźwięku instrumentu uzyskany w programie Audacity

Powyższy wykres pokazuje, że nie mamy do czynienia z prostą funkcją sinusoidalną. Z drugiej jednak strony jest to wyraźnie wykres pewnych drgań - oscylacji, ponieważ wartość na wykresie często przekracza linię 0. W wykresie tym można dopatrzyć się pewnych prawidłowości - dość podobne są górne części wykresu (z pojedynczym charakterystycznym "ząbkiem"), zaś większość dolnych minimów jest podobnie zakończona.

Poniżej. dla porównania, mamy wykres tonu - dźwięku prostego.


Wykres tonu

O widmie dźwięku wytarzanym przez instrumenty muzyczne

Sposób wytwarzania dźwięków przez instrumenty muzyczne jest szczególny. Tą główną różnicą w stosunku do reszty naturalnych głosów jest znacznie lepiej uporządkowane widmo dźwięku

O ile typowe odgłosy przyrody - np. szum liści, klekot bociana, czy uderzenie pioruna itp. zawierają najczęściej chaotyczną mieszaninę tonów, to dźwięk skrzypiec czy fortepianu posiada tzw. dyskretne widmo dźwięku

I choć większość instrumentów wytwarza kilka tonów na raz, to nie są to tysiące tonów, jak to ma miejsce w przypadku innych dźwięków. Poza tym tony tworzone przez instrumenty są ze sobą w dość prostych związkach - ich częstotliwości są zazwyczaj wielokrotnościami pewnej częstotliwości podstawowej. 
W efekcie, dla owych muzycznych źródeł da się dobrze określić wysokość dźwięku.


Dla tego widma można określić wysokość dźwięku - odpowiada ona częstotliwości 440 Hz, czyli dźwiękowi a1.

Dlaczego instrumenty dają takie uporządkowane widmo?

- wynika to z ich budowy – w przypadku większości z nich element decydujący w właściwościach wytwarzanego dźwięku jest stosunkowo prosty – jednowymiarowy. W przypadku skrzypiec albo gitary będzie nim struna (podobnie jest np. dla fortepianu, harfy i cymbałów).

W instrumentach dętych (flet, klarnet, trąbka, saksofon, organy) z kolei dźwięk kontrolowany jest przez zamknięty w rurze słup powietrza. I tutaj też liczy się właściwie jeden wymiar – słup powietrza jest cienki i długi – jego wymiar poprzeczny jest znacznie mniejszy od długości i dlatego ma drugorzędny wpływ na dźwięk.

Dodatkowym powodem muzycznego charakteru dźwięku instrumentów są dość regularne kształty elementów wytwarzających drgania oraz części rezonansowych - decydujących o ich wzmocnieniu i trwaniu w czasie.

 

Dźwięki instrumentów >> Drgania struny - wstęp

Patrz także: dźwięki niemuzyczne